Kto ma obwiązek wyznaczenia doradcy DGSA (dangerous goods safety advisor)?

Obowiązek wyznaczenia doradcy przez przedsiębiorcę określony jest w

–  przepisie 1.8.3 ADR (Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 769 i 2471), oraz

– artykule 15 Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 154 i 875.)

Ponieważ „właściwa władza” w Polsce, czyli Minister ds. Transportu postanowił w przepisach krajowych zmienić nieznaczenie to wymagania, zapisy w ustawie są obowiązujące.

PODSTAWY PRAWNE

1.8. 3. ADR. Doradca do spraw bezpieczeństwa

1.8.3.1. Każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje nadawanie lub przewóz drogowy towarów niebezpiecznych, lub związane z nimi pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek, powinno wyznaczyć jednego lub więcej doradców do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych, odpowiedzialnego za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, związanych z taką działalnością.

1.8.3.2 Właściwe władze Umawiającej się Strony mogą postanowić, że wymaganie to nie ma zastosowania wobec przedsiębiorstw:

(a) których działalność dotyczy takich ilości towarów w każdej jednostce transportowej, które nie są większe od podanych w 1.1.3.6, 1.7.1.4 i w działach 3.3, 3.4 i 3.5, lub

(b) dla których przewóz lub związane z nim pakowanie, napełnianie, załadunek lub rozładunek towarów niebezpiecznych nie stanowi głównej lub dodatkowej działalności, a które okazjonalnie zaangażowane są w przewóz krajowy lub związane z nim pakowanie, napełnianie, załadunek lub rozładunek towarów niebezpiecznych, stwarzających małe ryzyko zanieczyszczenia środowiska.

art. 15. 1. Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych

„Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany wyznaczyć na swój koszt co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych, określonych odpowiednio w ADR, RID lub ADN, zwanego dalej „doradcą”.

2. Obowiązek wyznaczenia doradcy nie dotyczy uczestników wykonujących przewóz towarów niebezpiecznych każdorazowo w ilościach mniejszych niż określone w ADR, RID lub ADN” (zakreślenie – M.N.).

PROBLEMY Z WYKŁADNIĄ

Normy wynikające z ww. art. 15 ustawy oraz ich prawny zapis, budziły poniższe wątpliwości:

• Czy zwolnienie z obowiązku wyznaczenia „doradcy” dotyczy wszystkich uczestników przewozu towarów niebezpiecznych, wymienionych w rozdziale 1.4.2 ADR, tj.: nadawcy, przewoźnika, odbiorcy, załadowcy, pakującego, napełniającego, użytkownika kontenera-cysterny/cysterny przenośnej, rozładowcy, czy też tylko zgodnie z treścią art. 15 ust. 2 ustawy „uczestników wykonujących przewóz towarów niebezpiecznych”, czyli tylko przewoźnika?
• Czy „ilości mniejsze niż określone w ADR” mają odniesienie do lit. (a) podrozdziału 1.8.3.2 ADR, który stanowi, iż „Właściwe władze Umawiającej się Strony mogą postanowić, że wymaganie to nie ma zastosowania wobec przedsiębiorstw: których działalność dotyczy takich ilości towarów w każdej jednostce transportowej, które nie są większe od podanych w 1.1.3.6, 1.7.1.4 i w działach 3.3, 3.4 i 3.5, lub (…)? Sformułowanie użyte w art. 15 ust. 2 ustawy „(…) ilości mniejsze niż określone w ADR” różni się od sformułowania użytego w lit. (b) podrozdziału 1.8.3.2 ADR „(…) które nie są większe od podanych w 1.1.3.6, 1.7.1.4 i w działach 3.3, 3.4 i 3.5, lub (…). Ilości „mniejsze niż określone w ADR” mogą być przecież rozumiane, jako ilości mniejsze niż podane w tych przepisach, czyli de facto wyłączenia nie mają do nich zastosowania.
• Czy odbiorca powinien mieć wyznaczonego doradcę. Pomimo braku jego wskazania w przepisach 1.8.3 ADR (nie jest wymieniony), art. 15.1 Ustawy w zakresie obowiązku doradcy odnosi się do wszystkich uczestników przewozu towarów niebezpiecznych. Są oni wymienieni w rozdziale 1.4.2 ADR, gdzie występuje również odbiorca.
• W ADR 2019 pojawił się nowy wymóg dotyczący wyznaczenia doradcy ADR przez „nadającego” towary niebezpieczne. Ponieważ w dziale 1.2 ADR brakuje definicji „nadającego” pojawiają się nowe pytania, czy w myśl przepisów ADR „nadający” to „nadawca”, czyli „przedsiębiorstwo, które wysyła towary niebezpieczne, zarówno we własnym imieniu jak też w imieniu osoby trzeciej. Jeżeli operacja transportowa odbywa się na podstawie umowy przewozu, to za nadawcę uważa się to przedsiębiorstwo, które jest nadawcą zgodnie z umową przewozu”. W takim rozumieniu, obowiązek wyznaczenia doradcy spoczywałby również m.in. na firmach spedycyjnych, które w imieniu osoby trzeciej (np. właściciela towaru) zajmują się „nadawaniem” towarów niebezpiecznych. W stosunku do tego wymagania przewidziano okres przejściowy nie później niż 31 grudnia 2022 r.

INTERPRETACJA

Można przywołać w tym temacie wyrok WSA z dnia 29.02.2016 (VI SA/Wa 2565/15), „W myśl przepisu art. 15 ust. 2 ww. ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych, obowiązek wyznaczenia doradcy nie dotyczy uczestników wykonujących przewóz towarów niebezpiecznych każdorazowo w ilościach mniejszych niż określone w umowie ADR. Zgodnie z przepisem 1.8.3.2 lit. (a) umowy ADR, przedsiębiorstwa, których działalność dotyczy takich ilości towarów w każdej jednostce transportowej, które są mniejsze od podanych pod 1.1.3.6, 1.7.1.4 i w działach 3.3, 3.4 i 3.5 są zwolnione z obowiązku wyznaczenia doradcy.” Jednakże nadal zapisy w nim dotyczą tym samych problemów interpretacyjnych.

Na prośbę dwóch stowarzyszeń doradców (S-DGSA oraz ESD ADR) Transportowy Dozór Techniczny przygotował interpretację przepisów krajowych, która ostatecznie potwierdza praktykę stosowanych od 2003 roku przepisów (T.071.22.2021.T5.PDF) tj.:

„Wszyscy uczestnicy przewozu towarów niebezpiecznych, którzy korzystają z wyłączeń, o których mowa w 1.1.3.6, 3.3, 3.4, 3.5 ADR/RID nie są zobowiązaniu do wyznaczenia doradcy do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych”, ponadto „Uczestnik, który nie ma obowiązku wyznaczenia doradcy nie sporządza sprawozdania rocznego.

WYŁĄCZENIA – CZEGO DOTYCZĄ?

I na koniec – co obejmują wymienione powyżej wyłączenia (więcej informacji tutaj). W skrócie są to:

1.1.3.6. Wyłączenia dotyczące ilości przewożonych w jednostce transportowej;

1.7.1.4. Przepisy ADR nie mają zastosowania do przewozu wymienionych w tym przepisie niektórych materiałów promieniotwórczych, naturalnych materiałów i rud zawierających naturalnie występujące izotopy promieniotwórcze oraz niepromieniotwórczych obiektów stałych;

3.3. Przepisy szczególne dotyczące niektórych materiałów lub przedmiotów;

3.4. Towary niebezpieczne zapakowane w ilościach ograniczonych;

3.5 Towary niebezpieczne zapakowane w ilościach wyłączonych.